Đây là một trong những bài blog tâm đắc nhất mình từng viết, bài viết này từ blog cũ của mình, nên mình hốt lại đăng tại đây. Jo đang học viết nên hy vọng sẽ có nhiều bài viết chất lượng sau này.
Bài blog này là để chia sẻ một vài câu chuyện gọi là kinh doanh, khởi đầu startup ra sao, như thế nào. Khi mà nội bộ thì nhìn rất rõ những sóng gió nhưng bên ngoài là một áng mây màu hồng (kiểu chỉ cần kéo màng mây ra là sấm sét ì đùng, mưa to dữ dội), nhưng vậy mới gọi là startup đó. Jo từng startup và h startup lại của riêng Jo, nhiệm vụ của người làm startup là giữ cho sân khấu thuận buồm xui gió nhưng sau tấm màng đó mọi drama, mọi trăn trở nhưng lại là thứ thật sự quan trọng cho sau này.
Si nghĩ đầu tiên: Chọn kinh doanh gì? Dịch vụ hay sản phẩm.
Lần đầu tiên Jo startup với một bạn, mở dịch vụ. Cái bất cập của ngành dịch vụ này là như thế này: Bài toán về quy mô, rất khó giải quyết được trơn tru. Giả sử như bạn mở một phòng khám thai sản đi, trung bình tối đa mỗi ngày chỉ khám được 10 người vì không gian, thời gian, cơ sở vật chất có hạn. Muốn nâng con số đó lên, bạn phải mở thêm chi nhánh, mở chi nhánh thì tốn nhiều tiền về cơ sở vật chất, nhân tài, địa điểm, thời gian đào tạo… Chỉ có thể phát triển khi mở rộng quy mô. Mỗi lần mở rộng quy mô thì khá tốn kém khi so sánh với việc kinh doanh sản phẩm. Một đơn hàng kinh doanh sản phẩm tăng từ 1000 sản phẩm lên 2000 sản phẩm thì đơn giản hơn nhiều, không tốn thêm chi phí đào tạo, quy mô khi muốn tăng số lương tương đối. Nên đỉnh cao của việc kinh doanh dịch vụ phải là kinh doanh dịch vụ cao cấp, nghĩa là doanh thu trên đầu người mỗi lần phải thật sự cao (>1.000.000 VND/đợt) thì mới mang lại lợi nhuận đáng kể cho công ty. Kinh doanh dịch vụ vẫn phát triển, nhưng ý mình ở đây chỉ là bài toán khó hơn so với kinh doanh sản phẩm thôi. Khi Jo làm start up dịch vụ lần đầu, Jo cũng thấy rõ được việc này. Đây là điều Jo học được từ cái mình làm và mấy cuốn Jo đọc. Đây là điều đầu tiên Jo muốn chia sẻ để các bạn cân nhắc khi chọn kinh doanh dịch vụ hay sản phẩm. Hoặc kết hợp cả 2, cũng khá ổn. Bây h mô hình như vậy cũng nhiều. Một ngoại lệ, với thời đại số 4.0 hiện nay thì kinh doanh dịch vụ thương mại khá phát triển, làm trung gian, tạo nền tảng cho người bán và người mua gặp nhau, mà khá nhiều cạnh tranh, điển hình như shopee, tiki hay wix nè, giao nhận nè…
Si nghĩ 2: Startup – Đời k như là mơ!
Khi thấy Jo kinh doanh, mở thêm chi nhánh, ai cũng hỏi Jo là: “Chồ thấy làm ăn được quá ha, mở thêm chi nhánh nữa”. Lúc đó là chi nhánh thứ 2. Dù đang nợ ngập mặt, nhưng phải mở thêm chi nhánh để…trả nợ đó ạ =.=” Ở ngoài thấy siêu ổn, nhưng thật ra là muốn rỗng túi luôn. Vì kinh doanh từ con số 0 nên nợ nần tứ phía. Jo nhớ có đợt Jo tính toán tiền trả nợ khi đến kì: thanh toán lương nhân viên, thanh toán tiền nhà thuê, tiền điện tiền nước. Với mục tiêu là trả cho đúng ngày thôi, tính sít soát không dư một đồng, là mỗi ngày chỉ được sài 30k/ ngày/ người (ăn cả ngày luôn đó nha). Căng thẳng kinh khủng. Nhất là ngày trả lương nhân viên, siêu ám ảnh. Câu hỏi đặt ra là, bạn chọn gì để đánh đổi khi start up với con số 0 như vậy. Dành được chút tiền khi đi làm thuê, đổ hết vô cái business. Làm freelance thêm để trả nợ, làm tối mày tối mặt. Jo thì Jo mất hơn 2 tháng hơn ăn nằm ở tiệm, tối 11h-12h mới về tới nhà, trong khi đóng cửa lúc 9h vì còn việc sót và chưa quen việc, không nghỉ một ngày nào trong tuần, đúng là không biết ngày nào với ngày nào, không phải là do ngày nào cũng nghỉ, mà là ngày nào cũng làm, sống vất vả hơn chút, mệt hơn chút, chả đi chơi, chả đi xem phim gì được thời gian đầu cả, chỉ có cái niềm tin k ngừng rằng nó sẽ phát triển một ngày k xa. Chồ chồ kể nghe, cái ngày có tiền thuê được 1 nhân viên, thật là mừng thí m*, thả hết, lần đầu sau tháng ngày vất vả đi ra đường lúc 7h tối, vì thuê được 1 ca 3 tiếng tối á, cảm giác sướng k tả được. Chứ ai nói startup khoẻ và tự do đâu, ban đầu thì k hề hen. Nhưng cái hay ở chỗ, dù có khó khăn gì á, chỉ cần kiên trì và cố gắng mỗi ngày, việc gì việc gì cũng được giải quyết cả. Thật á, dù bạn có trắng tay đi nữa. Con người vốn như vậy, đều tìm được cách để giải quyết vấn đề. Vấn đề duy nhất là mindset. Bạn cần luyện não để nghĩ mình sẽ tìm ra cách và làm được. Vậy thôi. Có một câu mà mình nghe được như thế này: Nếu một cây sồi 30m có bộ não của con người thì cây sồi đó chỉ cao 10m. Nên giới hạn của việc làm được hay không, thì chính yếu là do cách bạn suy nghĩ. Và vì cái gì cũng có cái giá của nó, nên mọi nỗ lực của bạn đều được đền đáp xứng đáng. Những công ty từ đến lớn siêu lớn h, chẳng phải đều bắt đầu từ start up đó sao.
Si nghĩ 3: Người đồng hành
“Nếu muốn nhanh thì đi một mình, muốn đi xa hãy đi với nhau” Câu này không sai. Mà trong vài trường hợp như Jo ban đầu thì cần đi với nhau để tăng tốc. Vì mỗi người một sở trường, một thế mạnh nên kết hợp với nhau để tạo dựng một cái hoàn chỉnh hơn. Tuy nhiên người đồng hành với mình cần cùng định hướng thì mới đi xa với nhau được. Tính cách có thể khác nhau, nhưng quan điểm phải giống nhau mới lái được con thuyền đi đúng hướng cần đi. Tìm được người đồng hành (Partner) thật sự là khó, nhưng thường thì bạn sẽ tìm được khi bạn thật sự cần. Đi một mình thì duy chỉ có ý kiến của bạn, bạn muốn lái doanh nghiệp của bạn như thế nào là quyền của bạn, vì chỉ có 1 ý kiến nên bạn sẽ k biết được còn ý kiến (idea) nào hay hơn hay hiệu quả hơn không. Nên sau gì, bạn cũng cần một người đồng hành, gọi là giúp đỡ bạn, trong những khía cạnh bạn không có chuyên môn bằng. Đương nhiên là có những tiềm ẩn rủi ro khi chọn sai bạn đồng hành, mà đến khi bét nhè ra thì mới phát hiện không phù hợp, nhất là khi kinh doanh cùng bạn bè hay người thân. Mẹ Jo thường nói: Chung chạ là bậy bạ. Nên theo Jo, đã làm kinh doanh, thì phải thật rõ ràng, đừng cả nể gì cả, thì mới hiệu quả, cái gì ra cái nấy, nếu ngay từ đầu, đã k làm được zị, thấy lấn cấn thì thôi đừng bắt đầu. Lòng bạn sẽ nói cho bạn biết rất rõ điều bạn thật sự muốn, nếu có chút lấn cấn hay k rõ ràng, tìm cách giải quyết mà k ra thì tốt nhất nên loại bỏ.
Si nghĩ 4: Những nỗi lo sợ không đáng có
Mình có một người đồng nghiệp – một người anh ở công ty nói như thế này: “Nếu đã sợ thất bại thì không xứng đáng để thành công” Mình biết vài trường hợp, chưa bắt đầu đã sợ thất bại, lỡ này lỡ kia. Lỡ người ta không thích, lỡ người ta chê cười, lỡ người ta nói này nói nọ. Thật ra lo này lo kia là tốt, nhưng để nỗi lo đó giúp bạn tìm giải pháp khắc phục thì hay hơn là để nó ngăn chặn bạn không làm. Mình nể phục những bạn dám bước ra kinh doanh ngoài kia dù thất bại hay thành công, vì chí ít họ cũng đã dũng cảm hơn biết bao người là dám đứng ra thực hiện điều mình mong muốn. Mình là đứa chấp nhận được rủi ro cũng cao vì mình nghĩ mình còn sức trẻ, mình không có nhiều vướng bận chồng con, có gì mà mất ngoài thời gian quý báu, bù lại là những bài học khiến mình trưởng thành. Ba mẹ mình hay lo vì mình k chịu ổn định. Mình muốn chớ, chỉ là không phải bây h, nên là cứ lăn xả thôi. Dù là ở đâu làm gì, gặp ai đi nữa, mình tin là đều có gì đó để học. H mình đi làm full, nhưng không bao h quên mình có một mục tiêu để phấn đấu, nên mình vẫn cứ chạy 2 cái cùng lúc. Jo kinh doanh riêng, sản phẩm cũng ra rồi đó. Jo khoe luôn. Hiện là có vài khó khăn, (thì đương nhiên rồi) nhưng khi nào Jo giải quyết ra, Jo hứa Jo sẽ chia sẻ. Lúc bắt đầu, cũng lắm suy nghĩ kéo mình chùn bước, nhưng thôi cứ bắt đầu thôi. Còn tuổi trẻ, hãy cứ làm điều bạn muốn (Đừng hẹn kiếp sau nha =.=) để sau này không phải thốt lên 2 từ “Giá như…”
Si nghĩ cuối cùng: Chữ tín và niềm tin.
Đây là điều quan trọng nhất mình muốn nhắn nhủ. Jo quan niệm rất rõ ràng, mất gì thì mất, chứ k được mất chữ tín. Thật thì k hiểu sao ông bà ta nói câu nào câu nấy đúng thật: Một lần bất tín, vạn lần bất tin. Bản thân Jo thật sự k thích là hứa mà k làm rồi lơ đẹp, rồi đến khi hỏi lại lý do =.=. Jo thật là rất dễ chịu, chỉ cần báo trước cho Jo thôi là được nếu quá kẹt. Khi Jo làm kinh doanh, cái quan trọng là hẹn người ta ngày nào trả tiền thì trả ngày đó. Vừa dính tới chữ tín, vừa dính tới tiền, nên phải càng cẩn thận. Nếu nhắm trước không kịp đủ thì phải báo người ta một tiếng tầm 1 tuần hoặc hơn, mà lâu lâu thôi nha, để họ sắp xếp chuyện của họ. Do mình thường là được người hẹn ngày, nên nói được thì phải làm được. Thành công trong kinh doanh đến từ lòng tin, nó là khởi điểm của tất cả. Nó thật sự là lợi thế tuyệt đối, nền móng cho mọi mối quan hệ vững chắc, kể cả trong những mối quan hệ cá nhân như gia đình bạn bè. Nên khi bắt đầu làm kinh doanh, hok, là bất cứ việc gì, nên ở trong tâm thế là mình sẽ tôn trọng bản thân và người khác bằng cách giữ chữ tín.
Tạo cho bản thân mình một tài khoản gọi là tài khoản niềm tin. Nếu bạn giúp đỡ người khác, giúp đỡ đối tác, biết nói cảm ơn, biết biết ơn vì những gì mình nhận được, bạn giữ lời húa của mình, bạn phân phối những sản phẩm thật sự chất lượng, bạn đang làm giàu tài khoản niềm tin của mình đó. Nhưng nếu bạn nói dối, nói xấu sau lưng đối tác, nói nhưng không làm, bán những sản phẩm kém chất lượng, thì bạn làm nghèo đi tài khoản niềm tin của mình. Và tin mình đi, đên khi tài khoản niềm tin bạn rỗng tuếch, thì những mối quan hệ của bạn, khách hàng của bạn cũng tỉ lệ thuận với tài khoản niềm tin đó. Hãy đầu tư vào tài khoản niềm tien của bạn, càng nhiều, thì một lúc nào đó, lỡ lúc nào đó, có vô ý rút một chút, cùng không sao, đó là cái hay của nó á. Vậy h, tài khoản niềm tin của bạn ở mức nào rồi?
Cuối cùng là, dành cho ai đó vẫn đang còn chần chừ, còn nhiều do dự. Thường thì, “mọi người sống như thể có toàn bộ thời gian trên đời này, phủ nhận những đam mê, trì hoãn những giấc mơ. Nhưng cuộc sống là một món quà dễ vỡ, nên hãy sống ngay lúc này bởi vì mình đâu biết được còn bao nhiêu cái ngày mai” Nên hãy sống hết mình, nha.
Đợt này Jo chia sẻ đến đây, hy vọng sẽ cho các bạn chút động lực, cho các bạn gọi là chút first thoughts khi bắt đầu start up. Những quan điểm này mang tính chất chủ quan của Jo, nên là “hãy đón nhận nếu cảm thấy phù hơp với bạn và với một tâm hồn rộng mở nhé” (Theo chị Linh) ☺️😚
Jo cảm ơn và chúc bạn may mắn!
